Ymateb Ymghyhoriad
Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg y Senedd
Dyddiad Cau ar gyfer cyflwyno: 27 Ionawr 2025
Mae’r Pwyllgor yn cynnal ymchwiliad i lwybrau addysg a hyfforddiant ôl-16. Mae hyn yn cynnwys ansawdd y wybodaeth a roddir i ddysgwyr am yr ystod lawn o opsiynau ôl-16 (llwybrau galwedigaethol ac academaidd ôl-16, h.y. addysg bellach, chweched dosbarth, prentisiaethau a hyfforddiant, ac ymlaen i addysg uwch).
Ein cwestiynau allweddol yn yr ymateb hwn yw:
- Rhaid i Lywodraeth Cymru ddatblygu strategaeth ar gyfer Addysg a Hyfforddiant Galwedigaethol. Hoffem i Lywodraeth Cymru ddatblygu Strategaeth Genedlaethol ar gyfer Addysg a Hyfforddiant Galwedigaethol. Mae diffyg bwriad a phwrpas strategol cyffredinol mewn polisi ôl-16 a strategaeth newydd, sy’n cyd-fynd â dealltwriaeth glir o ofynion yr economi. Byddai hynyn sicrhau darpariaeth addysg alwedigaethol a thechnegol a all gefnogi twf a chynnig cyfleoedd cyfartal i unigolion.
- Rhaid gwella'r cydweithio rhwng ysgolion a cholegau er budd dysgwyr. Rhan o'r ateb i sicrhau bod dysgwyr yn gwneud y dewisiadau cywir ar gyfer eu dyfodol yw sicrhau eu bod yn deall eu hopsiynau ar unrhyw gam cynnar yn eu taith addysg.
- Mae trefniadau ariannu tymor hwy yn hanfodol ar gyfer darparu gwell cymorth iechyd meddwl a lles. Mae’r galw am addysg bellach, ac yn arbennig darpariaeth alwedigaethol, yn cynyddu. Mae dadansoddiad diweddar gan ColegauCymru yn dangos bod cofrestriad yn y grŵp oedran 16-18 ar gyfer 2024/25 wedi cynyddu 8.27% ers 2023/24. Mae'r ffigurau cofrestru wedi cynyddu'n arbennig ar gyfer y dysgwyr hynny sy'n dod i mewn ar lefelau is a dysgwyr sydd angen cymorth i aros mewn addysg. Gyda’r cynnydd mewn atgyfeiriadau iechyd meddwl, a gweithrediad ALNET, mae’n bwysicach nag erioed bod cyllid yn cael ei ddiogelu drwy fwy nag un mlynedd cyllid tymor ar gyfer y sector.
- Rhaid cael gwared ar rwystrau trafnidiaeth. Pryder parhaus ar draws y sector colegau yw cost cludiant. Yn ôl data Llywodraeth Cymru ei hun, nododd 41% o bobl ifanc 16 i 24 oed mai trafnidiaeth oedd y prif rwystr i gael cwrs newydd, hyfforddiant neu swydd. Mae colegau ledled Cymru wedi wynebu cynnydd o fwy na £3.2miliwn mewn costau teithio i ddysgwyr dros y flwyddyn ddiwethaf.
Gwybodaeth Bellach
Clare Williams, Swyddog Polisi
Clare.Williams@ColegauCymru.ac.uk
