Mae ColegauCymru yn gofyn ar frys am eglurder a chymorth ariannol gan Lywodraeth Cymru o ran dychwelyd dysgwyr ôl-16 yn ddiogel i addysg bellach o fis Medi. Mae llawer o'n pryderon yn parhau i fod heb sylw gyda dechrau'r flwyddyn academaidd newydd bellach ddim ond 43 diwrnod i ffwrdd, gan roi colegau a dysgwyr mewn perygl.
Mae llawer o dystiolaeth bod dyfodol addysg bellach ôl-Covid19 wedi'i adael yn y tywyllwch tra bod ysgolion yng Nghymru eisoes wedi dechrau derbyn arweiniad ymarferol, cyllid a chefnogaeth wrth iddynt baratoi i ddysgwyr ddychwelyd i'r ystafell ddosbarth yn ddiogel. Teimlwn yn gryf nad yw cymhlethdodau'r sector hon yn cael eu cydnabod. Yn hanfodol ar yr adeg allweddol hon, nid yw heriau penodol dysgwyr 16-19 oed mewn unrhyw leoliad - ysgol neu goleg - yn cael eu hystyried yn y manylion angenrheidiol i gadw'r grŵp oedran hwn yn ddiogel. Mae'r her o addysgu dysgwyr sy'n oedolion a thrwy weithlu sydd yn gyffredinol yn hŷn phlant ysgol wedi'i hanwybyddu'n llwyr. Nid yw'r diffyg cydraddoldeb rhwng ysgolion a cholegau wedi bod yn ddefnyddiol.
Dywedodd Iestyn Davies, Prif Weithredwr ColegauCymru,
“Gyda dim ond 6 wythnos tan ddechrau’r tymor newydd, nid yw’r sector addysg bellach yn glir o hyd ynglŷn â’r ddarpariaeth cyllid na’r ymarferoldebau sy’n ymwneud â dychwelyd dysgwyr a staff yn ddiogel i ddarpariaeth wyneb yn wyneb. Rydym nawr yn annog cabinet Llywodraeth Cymru i weithio gyda’r colegau i gwblhau’r trefniadau ar gyfer dychwelyd yn ddiogel ac i gadarnhau’r cyllid hanfodol sydd ei angen i wneud hyn yn bosibl. "
Meysydd allweddol i fynd i'r afael â nhw ar frys
Gyda grŵp amrywiol o ddysgwyr sy'n oedolion ifanc, o alwedigaethol i Safon Uwch, rydym yn gofyn am arweiniad ar ystod o faterion logistaidd - dim mwy na hynny yn ymwneud a’r cyllid y bydd ei angen i liniaru peth o'r difrod a wnaed eisoes i addysg pobl ifanc. dysgu pobl gan y pandemig. Maent yn cynnwys:
- Cefnogaeth benodol ar gyfer oedolion ifanc a dysgwyr rhwng 16 a 19 oed neu'n hŷn na 19 oed o safbwynt rheolau pellhau cymdeithasol. Na fydd y canllawiau a gyhoeddwyd i lacio’r rheolau yma mewn ysgolion yn addas neu’n briodol ar gyfer colegau.
- Cydnabod y gost ychwanegol o sicrhau darpariaeth briodol ar gyfer nifer uwch o ddysgwyr ar y campws. Bydd y cofrestriad blynyddol ar gyfer 2020/21 yn uwch wrth i nifer o ddysgwyr galwedigaethol cyfredol ddychwelyd ym mis Medi i gwblhau eu cymwysterau ac i ennill eu tystysgrifau Trwydded i Ymarfer.
- Fel mewn ysgolion, bydd angen cefnogaeth benodol ar gyfer dysgwyr nad oeddent efallai wedi derbyn y canlyniadau yr oeddent wedi gobeithio amdanynt yn eu TGAU, a'r rhai a allai fod eisiau ail-sefyll eu harholiadau Lefel Uwch Gyfrannol.
- Darparu offer, meddalwedd a rhyngrwyd symudol priodol i gael mynediad at ddysgu ar-lein er mwyn sicrhau cynhwysiant digidol yn enwedig os bydd ail don o’r haint yn digwydd.
- Cyllid ychwanegol i ddiwallu anghenion penodol nifer o ddysgwyr gydag anghenion addysg ychwanegol a dysgwyr sgiliau byw annibynnol (ILS).
- Materion fel trafnidiaeth ac arlwyo, a fydd â goblygiadau pellach i'r gadwyn gyflenwi.
Mae'r enghreifftiau hyn yn dod â materion logistaidd digynsail gyda nhw, yn ychwanegol at ofynion parhaus cyrff dyfarnu, a darparu cwricwlwm sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn mewn addysg.
Goblygiadau economaidd
Bydd y goblygiadau cymdeithasol ac economaidd a ragwelir a fydd yn deillio o ddiffyg cefnogaeth ariannol i'r sector yn cael eu teimlo ymhell ac agos. Mae gan golegau ledled Cymru gadwyni cyflenwi sylweddol sydd, yn ôl ein hymchwil flaenorol (Data EMSi) yn cyfrannu'n enfawr at yr economïau lleol.
Gweithio'n adeiladol tuag at benderfyniad
Rydym yn gofyn am eglurder a chydraddoldeb â'r ddarpariaeth a welwn yn cael ei rhoi i ysgolion, o ran cyllid ac arweiniad ymarferol. Mae'n hanfodol bellach bod Llywodraeth Cymru’r wythnos hon yn rhoi'r gefnogaeth berthnasol i golegau fel y gellir trosi cynlluniau yn gamau gweithredu ac yna i'r ddarpariaeth ragorol yr ydym wedi dod i'w disgwyl gan addysg bellach yng Nghymru. Mae'n hanfodol bod cost darparu addysg a hyfforddiant i bobl ifanc ac oedolion yn cael ei sicrhau a bod sicrwydd llwyr y gellir diwallu anghenion unigol dysgwyr mewn colegau’r Hydref hwn.
Rydym ni a'n haelodau colegau yn awyddus i barhau i weithio gyda Llywodraeth Cymru i ddod o hyd i ateb ystyrlon cyn gynted â phosibl. Nid yw cyhoeddiadau a sicrwydd cyhoeddus yn gyfystyr â dim oni bai bod y geiriau hyn yn cael eu trosi'n gamau diriaethol gyda chymorth ariannol.
Daeth Iestyn Davies i'r casgliad,
“Er mwyn agor yn ddiogel ac yn effeithiol ym mis Medi, a darparu cefnogaeth i ddysgwyr, mae angen arian gwirioneddol newydd wedi'i bwmpio i'r gyllideb addysg bellach. Mae hyn yn nwylo'r Gweinidog Cyllid a’r Trefnydd a'r penderfyniadau a wneir gan y cabinet cyfan. Ni all y sector addysg bellach yng Nghymru fforddio unrhyw oedi pellach.”
